خبرگزاری««حوزه»، مهم‌ترین و یکی از باسابقه‌ترین مدارس علمیه خواهران در شهر قم و نیز در کشور جامعه الزهرا سلام الله علیها است. با وجود این در سال‌های اخیر مدارس علمیه دیگری در این شهر تاسیس شده‌اند و با قوت به فعالیت می‌پردازند. به بهانه فرارسیدن ایام ورود حضرت معصومه سلام الله علیها به شهر قم و وفات ایشان در این شهر، خبرگزاری حوزه‌های علمیه خواهران در گزارش پیش رو تاسیس و توسعه مدارس علمیه خواهران در شهر قم را مورد بررسی قرار گرفته است.
جامعه الزهرا(س)
گرچه پیشینه جامعه الزهرا سلام الله علیها قابل مقایسه با بسیاری از مدارس علمیه برادران در کشور نیست، این مدرسه علمیه یکی از کهن‌ترین مدارس علمیه خواهران به حساب می‌آید که ریشه‌های شکل‌گیری آن به قبل از انقلاب بازمی‌گردد و اکنون بیش از سایر مدارس علمیه خواهران طلبه شاغل به تحصیل دارد و توسعه یافته است.
جامعه‌الزهرا سلام الله علیها در سال ۱۳۶۳به فرمان حضرت امام خمینی تشکیل شد. پیش زمینه شکل‌گیری این مرکز به دهه ۵۰ باز می‌گردد که مراکزی در قم برای تحصیلات حوزوی خواهران به صورت خودجوش و با حمایت برخی بزرگان و حوزویان راه‌اندازی شده بود. هر کدام از این مراکز شرایط و برنامه‌های خاص خود را داشتند. بزرگترین و پرجمعیت‌ترین این مراکز مکتب توحید بود که با همکاری مرحوم آیت‌الله قدوسی و مرحوم آیت‌الله شرعی تاسیس شده بود و اداره می‌شد.
در اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ حضرات آیات فاضل لنکرانی، سیدمحمد ابطحی کاشانی و شرعی، احداث بنای مفصلی در زمینی به مساحت تقریبی چهار هکتار در حدفاصل سه راه سالاریه و رودخانه قم را آغاز کردند تا فضایی برای تحصیلات حوزوی خواهران فراهم کنند. در اواسط کار این مساله را خدمت حضرت امام خمینی مطرح و ایشان با حمایت از این کار با صدور فرمانی، تاسیس موسسه‌ای برای تعلیم و تربیت اسلامی بانوان را مطرح و هیات مؤسسی مرکب از هفت نفر از علما برای آن منصوب کردند. اعضای هیات مؤسس عبارت بودند از حضرات آیات محمد فاضل لنکرانی، علی مشکینی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، محمدعلی شرعی، احمد جنتی، شیخ حسن صانعی و محمدرضا توسلی.
عواملی از جمله نفوذ برخی جریان‌های انحرافی به برخی از مکتب‌های موازی با جامعه الزهرا سلام الله علیها موجب شد تا با نظر مساعد امام راحل سایر مکتب‌ها منحل و در جامعه الزهرا سلام الله علیها ادغام شوند.
اکنون جامعه الزهرا سلام الله علیها به یک موسسه بزرگ تبدیل شده است و با تاسیس مدارس علمیه در زیرمجموعه خود دارای هزاران طلبه ایرانی و غیرایرانی در مقاطع مختلف تحصیلی سطح یک تا سطح چهار و شیوه‌های حضوری، غیرحضوری و مجازی است که در 12 رشته سطح سه و شش رشته سطح چهار به تحصیل می‌پردازند.
توسعه مدارس علمیه خواهران
به دنبال سفر مقام معظم رهبری به شهر قم در سال 75، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران راه‌اندازی شد تا سامان‌دهنده امور حوزه‌های علمیه خواهران در سراسر کشور باشد. این مرکز ابتدا توسعه مدارس علمیه خواهران در مناطق مختلف کشور به جز استان‌های خراسان رضوی و شمالی و شهر مقدس قم را در دستور کار قرار داد و توانست با انتظام‌بخشی به مدارس علمیه موجود و توسعه مدارس علمیه خواهران، رشد فوق‌العاده‌ای در وضعیت حوزه‌های علمیه خواهران ایجاد کند.
اما در شهر قم تنها یک مدرسه علمیه خواهران فعالیت می‌کرد، این مساله موجب شد تا جمعی از اعضای شورای عالی حوزه و تعدادی از مسئولان مراکز حوزوی دست‌اندرکار تربیت خواهران طلبه در نامه‌ای خطاب به مقام معظم رهبری درخواست گسترش حوزه‌های علمیه خواهران را تحت نظر شورای عالی حوزه‌های علمیه مطرح کنند.
دلایل مطرح شده در این نامه برای این درخواست مواردی از این دست را شامل می‌شد:
- درخواست فزاینده ورود بانوان مذهبی به مدارس علمیه
- سکونت هزاران طلبه و روحانی و ضرورت استفاده از ظرفیت آنها
- نیاز فرهنگی برخی مناطق قم به راه‌اندازی مدارس علمیه
- آمادگی علما برای تاسیس مدارس علمیه خواهران در شهر قم
- منتفی شدن ضرورت منحصر شدن فعالیت حوزه علمیه خواهران به جامعه الزهرا سلام الله علیها در زمان امام راحل
پس از ارسال این نامه کارگروهی در دفتر رهبر معظم انقلاب تشکیل شد و بررسی‌ها منجر به تشکیل شورای سیاست‌گذاری حوزه های علمیه خواهران و نهایتا تاسیس مدارس علمیه خواهران با مجوز این شورا شد.
مدرسه علمیه معصومیه
مدرسه علمیه معصومیه پس از جامعه الزهرا سلام الله علیها دارای بیشترین سابقه در میان مدارس علمیه خواهران شهر و استان قم است. دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به عنوان موسس این مدرسه علمیه، به حسب وظیفه ذاتی خود، مدرسه علمیه معصومیه را با هدف توسعه آموزش دینی در میان خانواده روحانیان در سال 62 راه‌اندازی کرده است.
با وجود آن که مراحل جذب طلبه در مدرسه علمیه معصومیه مانند سایر مدارس علمیه خواهران است، این مدرسه علمیه جذب طلبه را از میان خانواده روحانیان انجام می‌دهد.
پس از راه‌اندازی مقطع سطح دو مدرسه علمیه معصومیه، مقطع سطح سه در سال 85 راه‌اندازی شد و اکنون در این مقطع طلاب در رشته‌های اخلاق اسلامی، تاریخ، فلسفه، تفسیر و علوم قرآنی، فقه، کلام اسلامی و مطالعات اسلامی زنان به تحصیل می‌پردازند.
مقطع سطح چهار مدرسه علمیه معصومیه نیز در سال 93 راه‌اندازی شده است و رشته‌های حکمت متعالیه، کلام اسلامی، تفسیر و علوم قرآنی و فقه در آن تدریس می‌شود.
مدرسه علمیه حضرت معصومه(س)
با وجود آنکه مدرسه علمیه حضرت معصومه سلام الله علیها در شهر قم قرار ندارد، سهم مهمی در تحصیل دینی بانوان قمی دارد، چه اینکه در زمان انحصار فعالیت جامعه الزهرا سلام الله علیها بسیاری از بانوان قمی به دلیل علاقه وافر به تحصیل علوم دینی، جهت تحصیل به این شهر عزیمت می‌کردند.
این مدرسه علمیه در سال 82 به همت امام جمعه جعفریه حجت‌الاسلام و المسلمین دهقانی تاسیس شده است و اکنون 156 طلبه در مقطع سطح دو در آن مشغول به تحصیل هستند.
مرکز تربیت مدرس حضرت صدیقه کبری(س)
باتوسعه مدارس علمیه خواهران در نقاط مختلف ضرورت‌های مختلف حمایت و ساماندهی این مدارس علمیه هر روز مشخص‌تر می‌شد، از جمله این ضرورت‌ها تامین استاد خانم برای این مدارس علمیه بود. این ضرورت موجب شد تا در سال 86 مرکز تربیت حوزه‌های علمیه خواهران در شهر قم فعالیت خود را آغاز کند و اقدام به جذب طلاب علاقه‌مند و مستعد را از نقاط مختلف کشور نماید.
این مرکز ابتدا جذب طلاب را در مقطع سطح دو آغاز کرد و تمام طلاب این مرکز، در خوابگاه اقامت داشتند، اما پس از مدتی پذیرش در سطح دو را متوقف کرد و به جذب و پرورش طلاب برگزیده سطح دو از مناطق مختلف کشور پرداخت. همزمان برخی ضرورت‌ها از جمله حذف دوری طلاب از خانواده‌ها موجب شد تا طلاب پس از گذراندن قسمتی از تحصیل، بخشی دیگر از تحصیل را در شیوه غیرحضوری ادامه دهند.
مرکز تربیت مدرس حضرت صدیقه کبری سلام الله علیها اکنون در سطح سه در رشته‌های اخلاق، کلام اسلامی، فلسفه و ادبیات عرب و در سطح چهار در رشته‌های فقه و تفسیر و علوم قرآنی به تربیت طلاب می‌پردازد. در حال حاضر تعداد طلاب این مرکز در سطح سه 214 نفر و در سطح چهار 15 نفر است.
مدرسه علمیه کریمه اهل بیت(س)
همزمان با توسعه مدارس علمیه خواهران و هویدا شدن آثار و برکات آن، بر اشتیاق علمای اعلام بر مشارکت در توسعه این مدارس علمیه افزوده شد. از جمله آیت‌الله العظمی سبحانی مرجع تقلید شیعیان با توجه به ضرورت‌های موجود زعامت مدرسه علمیه کریمه اهل بیت سلام الله علیها را که توسط مدرسه علمیه خواهران تاسیس شده بود بر عهده گرفتند. این مدرسه علمیه در سال 92 در منطقه نیروگاه قم راه‌اندازی شده است. منطقه نیروگاه از جمله مناطقی است که با بافت جمعیتی علاقه‌مند به انقلاب و نظام از فقدان امکانات فرهنگی مناسب رنج می‌برد. تاسیس مدرسه علمیه خواهران در این منطقه موجب جذب علاقه‌مندان فراوانی به تحصیل در حوزه و تاثیر فراوان بر منطقه محروم نیروگاه شده است.
این مدرسه علمیه که در سطح دو فعالیت می‌کند اکنون 316 طلبه دارد.
مدرسه علمیه فاطمه الزهرا(س)
از جمله مناطق دیگر قم که از بسیاری از امکانات فرهنگی محروم است، خیابان امام(ره) است. فاصله فراوان این خیابان با محل استقرار جامعه الزهرا سلام الله علیها موجب شده بود بانوان علاقه‌مند به تحصیل علوم دینی برای رفت و آمد به جامعه الزهرا سلام الله با مشکل فراوان مواجه باشند. این مساله موجب شد مدرسه علمیه دیگر قم در این خیابان راه‌اندازی شود و آیت‌الله محسن اراکی مسئولیت هیات امنای آن را برعهده بگیرند.
اکنون این مدرسه علمیه که در سال 92 راه‌اندازی شده است، در سطح دو فعالیت می‌کند و 273 طلبه دارد.
مدرسه علمیه آیت‌الله ایروانی
منطقه پردیسان قم از جمله مناطقی است که جمعیت روحانی فراوانی در خود جای داده است. ساخت هزاران واحد مسکونی ویژه طلاب و روحانیون در کنار قیمت مناسب آپارتمان‌های این منطقه نسبت به برخی از مناطق شهر، موجب شده است علاوه بر روحانیان، جمعیت زیادی در این منطقه سکونت یابند.
اشتیاق خانواده روحانیان در کنار نیاز فرهنگی و جمعیتی این منطقه موجب شد تا مدرسه علمیه خواهران دیگر شهر قم در این منطقه راه‌اندازی شود. این مدرسه علمیه که با اشراف آیت‌الله اراکی فعالیت می‌کند در سال 92 تاسیس شده است و با اشتیاق زیاد بانوان، اکنون 501 طلبه در آن در حال تحصیل هستند.
مدرسه علمیه حضرت آمنه(س)
از مدارس علمیه خواهران دیگر شهر قم مدرسه علمیه حضرت آمنه سلام الله علیها است که در سال 92 و به دنبال موافقت رهبر معظم انقلاب و ایجاد سازوکار راه‌اندازی مدارس علمیه خواهران در شهر قم تاسیس شد. این مدرسه علمیه ابتدا زیرنظر مستقیم مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران فعالیت می‌کرد اما به موسسه فرهنگی مفید به ریاست حجت الاسلام والمسلمین میرباقری سپرده شد و اکنون این مدرسه علمیه با 221 طلبه با حمایت‌های این موسسه در خیابان صفاشهر فعالیت می‌کند.
مدرسه علمیه حضرت خدیجه(س)
مدرسه علمیه حضرت خدیجه سلام الله علیها تنها مدرسه علمیه خواهران شهر قم است که طلاب را با مدرک تحصیلی سیکل (سوم دبیرستان نظام جدید) جذب می‌کند. این مدرسه علمیه پیرو تقاضای فراوان خانواده‌هایی تاسیس شد که می‌خواستند دخترانشان بعد از سوم دبیرستان وارد حوزه شوند.
این مدرسه علمیه که در بلوار جمهوری اسلامی راه‌اندازی شده است، از سال 96 فعالیت خود را آغاز کرده است و اکنون 123 طلبه دارد.
حجت‌الاسلام و المسلمین جمشیدی مدیر پیشین حوزه‌های علمیه خواهران کشور مسئولیت این مدرسه علمیه رابرعهده گرفته است.
منبع : حوزه علمیه خواهران
